26 Februari 2009

desa, kacamatan sa-Kabupaten Sukabumi

Kabupaten Sukabumi
I. Kec. Bantarpanjang
1. Mangunjaya
2. Bantargadung
3. Bantargebang
4. Limusnunggal
5. Bojonggaling

II. Kec. Bojonggenteng
1. Berekah
2. Cipanengah
3. Bojonggenteng
4. Bojonggaling
5. Cibodas

III. Kec. Caringin
1. Cijengkol
2. Caringinwetan
3. Caringin kulon
4. Talaga
5. Mekarjaya
6. Sukamulya
7. Cikembang
8. Seuseupan

IV. Kec. Cibadak
1. Cibadak
2. Sekarwangi
3. Pamuruyan
4. Karangtengah
5. Neglasari
6. Warnajati
7. Tenjojaya
8. Ciheulangtonggoh
9. Sukasirna
10. Batununggal

V. Kec. Cibitung
1. Cibitung
2. Cidahu
3. bayuwangi
4. Telagamurni
5. Cibodas
6. Banyuwangi

VI. Kec. Cicantayan
1. Cicantayan
2. Cisande
3. Lembursawah
4. Cijalingan
5. Hegarmanah
6. Cimahi

VII. Kec. Cicurug
1. Cicurug
2. Nyangkowek
3. Tenjojaya
4. Benda
5. Pasawahan
6. Cisaat
7. Purwasari
8. Caringin
9. Tenjoayu
10. Kutajaya
11. Mekarsari
12. Bangbayang
13. Nanggerang

VIII. Kec. Cidadap
1. Cidadap
2. Padasenang
3. Banjarsari
4. Hegarmulya

IX. Kec. Cidahu
1. Pododkaso Tonggoh
2. babakanpari
3. Pondokkaso Tengah
4. Cidahu
5. Tangkil
6. Jayabakti
7. Girijaya
8. Pasirdoton

X. Kec. Cidolog
1. Cidolog
2. Cipamingkis
3. Cikarang
4. Tegallega
5. Mekarjaya

XI. Kec. Ciemas
1. Ciemas
2. Cibanda
3. Ciwaru
4. Mekarjaya
5. Girimukti
6. Tamanjaya

XII. Kec. Cikakak
1. Margalaksana
2. Cileungsing
3. Cimaja
4. Cikakak
5. Ridogalih
6. Sukamaju
7. Sirnarasa

XIII. Kec. Cikembar
1. Cikembar
2. Parakanlima
3. Bojong
4. Cimanggu
5. Bojongkembar
6. Sukamaju
7. Cibatu
8. Kertaraharja
9. Sukamulya

XIV. Kec. Cikidang
1. Cikidang
2. Cikiray
3. Gunungmalang
4. Cicareuh
5. Pangkalan
6. Tamansari
7. Bumisari
8. Sampora
9. Nangka Koneng
10. Mekar Nangka
11. Cijambe

XV. Kec. Ciracap
1. Ciracap
2. Cikangkung
3. Gunung Batu
4. Purwasedar

XVI. Kec. Cireunghas
1. Cireunghas
2. Cikurutug
3. Bancoy
4. Cipurut

XVII. Kec. Cisaat
1. Gunungjaya
2. Suaksari
3. Sukamanah
4. Cisaat
5. Nagrak
6. babakan
7. Sukamantri
8. Cibatu
9. Selajambe
10. Padaasih
11. Cibolangkaler
12. Kutasirna
13. Sukaresmi

XVIII. Kec. Cisolok
1. Cisolok
2. Pasirbaru
3. Cikahuripan
4. Cikelat
5. Caringin
6. Gunungkaramat
7. Gunungtanjung
8. Karangpapak
9. Sirnaresmi
10. Cicadas

XIX. Kec. Curugkembar
1. Curugkembar
2. Cimenteng
3. Tanjungsari
4. Sindangraja

XX. Kec. Gegerbitung
1. Gegerbitung
2. Cijuray
3. Cienggang
4. Karangjaya
5. Caringin
6. Sukamanah
7. Buniwangi

XXI. Kec. Gungungguruh
1. Gunungguruh
2. Cikujang
3. Cibentang
4. Cibolang
5. Sirnaresmi
6. Kebonmanggu

XXII. Kec. Jampangkulon
1. Jampangkulon
2. Bojonggenteng
3. Cikarang
4. Cimanggu
5. Bojongsari
6. Sukamanju
7. Nagraksari
8. Mekarjaya
9. Tangjung
10. Boregah Indah
11. Ciparay
12. Sukajadi
13. Padajaya
14. Karanganyar

XXIII. Kec. Jampangtengah
1. Jampangtengah
2. Padabeunghar
3. Bantarpanjang
4. Bojongjengkol
5. Nengerang
6. Tanjungsari
7. Sindangresmi
8. Panumbangan
9. Cijulang
10. Bantaragung
11. Bojongtipar

XXIV. Kec. Kabandungan
1. Kabandungan
2. Cipeuteuy
3. Cihamerang
4. Tugubandung
5. Mekarjaya

XXV. Kec. Kadudampit
1. Kadudampit
2. Citamiang
3. Muaradua
4. Gedepangrango
5. Sukamanis
6. Urnusbinangun
7. Cipetir
8. Sukamaju
9. Cikahuripan

XXVI. Kec. Kalapanunggal
1. Kalapanunggal
2. Palasarigirang
3. Kolosari
4. Makasari
5. Kadununggal
6. Walangsari
7. Gunungendut

XXVII. Kec. Kalibunder
1. Kalibunder
2. Cimahpar
3. Sekarsari
4. Sukaluyu
5. Balekambang

XXVIII. Kec. Kebonpedes
1. Cikaret
2. Kebonpedes
3. Bojongsawah
4. Jambenenggang
5. Sasagaran

XXIX. Kec. Lengkong
1. Lengkong
2. Cilangkap
3. Tegalega
4. Neglasari
5. Langapjaya

XXX. Kec. Nagrak
1. Kalaparea
2. Pawenang
3. Nagrak Utara
4. Cisarua
5. Ciambar
6. Girijaya
7. Ginanjar
8. Mangunjaya
9. Munjul
10. Balekembang
11. Babakan Panjang
12. Darmareja
13. Cihanjawar
14. Nagrak Selatan

XXXI. Kec. Nyalindung
1. Nyalindung
2. Neglasari
3. Sukamaju
4. Bojongkalong
5. Cijangkar
6. Mekarsari
7. Wangunjaya
8. Cisitu
9. Bojongsari
10. Kertaangsana

XXXII. Kec. Pabuaran
1. Pabuaran
2. Ciwaat
3. Sirnasari
4. Bantarsari
5. Sukajaya
6. Cibadak

XXXIII. Kec. Palabuhanratu
1. Palabuhan Ratu
2. Tonjong
3. Citepus
4. Buniwangi
5. Ciputih
6. Pasirsuren
7. Cikadu
8. Citarik

XXXIV. Kec. Parakansalak
1. Parakansalak
2. Bojonglongok
3. Sukakersa
4. Sukatani
5. Bojongasih
6. Lebaksari

XXXV. Kec. Parungkuda
1. Parungkuda
2. Palasari Hilir
3. Kompa
4. Pondokkasolandeuh
5. Sundawenang
6. Bojongkokosan
7. Langensari
8. Cobodas
9. Babakanjaya

XXXVI. Kec. Purabaya
1. Pagelaran
2. Purabaya
3. Cimerang
4. Neglasari
5. Cicukang
6. Margaluyu
7. Citamiang


XXXVII. Kec. Sagaranten
1. Sagaranten
2. Curugluhur
3. Cibaregbeg
4. Pasanggrahan
5. Datarnangka
6. Puncak Manggir
7. Hegarmanah
8. Gunungbentang
9. Sinarbentang
10. Cibitung
11. Margaluyu

XXXVIII. Kec. Simpenan
1. Cidadap
2. Loji
3. Cibuntu
4. Mekarsari
5. Cihaur
6. Kertajaya

XXXIX. Kec. Sukabumi
1. Parungseah
2. Sudajayagirang
3. Karawang
4. Warnasari
5. Sukajaya

XL. Kec. Sukalarang
1. Sukalarang
2. Sukamaju
3. Cimangkok
4. Tegalpanjang
5. Prianganjaya
6. Semplak
7. Titisan

XLI. Kec. Sukaraja
1. Pasirhalang
2. Selaawi
3. Langensari
4. Sukaraja
5. Limbangan
6. Cisarua
7. Sukamekar
8. Selawangi
9. Margaluyu

XLII. Kec. Surade
1. Jagamukti
2. Citanglar
3. Wanasari
4. Swakarya
5. Sirnasari
6. Kadaleman
7. Gunungsungging
8. Cipeuteuy
9. Pasiripis
10. Buniwangi
11. Sukatani

XLIII. Kec. Tegalbuleud
1. Tegalbuled
2. Bangbayang
3. Sumberjaya
4. Calingcing
5. Nangela
6. Rambay
7. Buniasih

XLIV. Kec. Waluran
1. Pasirpanjang
2. Caringinnunggal
3. Waluran
4. Sukamukti


XLV. Kec. Warungkiara
1. Warungkiara
2. Bojongkerta
3. Girijaya
4. Sirnajaya
5. Bantarkalong
6. Hegarmanah
7. Ubrug
8. Warungkiara
9. Damarraja



18 Februari 2009

kampung, kalurahan, kacamatan sa-Kota Sukabumi

Ieu téh bati ulin ngurilingan Kota Sukabumi. Mangga dititénan, upami kampung sadérék teu aya dihandap ieu, pamugi saénggalna di posting waé.
I. Kacamatan Cikole
Kalurahan Cikole
Cikole
Ciganas
Cisarua
Cimangga
Kalurahan Subangjaya
Babakanbandung
Babakansirna
Ciaulbaru
Ciaulpasir
Pasiripis
Harempoy
Subang
Subangjogray
Kalurahan Cisarua
Babakanbandung
Babakangarut
Babakanjampang
Babakanjampangkekeba
Babakanmageung
Ciaul
Cibuluh
Cijangkar
Cisarua
Cisarualegok
Kibodas
Liungtutut
Kalurahan Kebonjati
Cikiray
Kebonjati
Kebonkalapa
Kotaparis
Kalurahan Gunungparang
Kaum
Keboncau
Pancurankembang
Kalurahan Selabatu
Cipelagnleutik
Kabandungan
Sukasirna
II. Kacamatan Gunungpuyuh
Kalurahan Karangtengah
Babakangarung
Babakanjampang
Garung
Karangtengah
Lembursitu
Talun
Tegalpari
Tanjungmanggu
Tanjungsari
Cipelanggede
Ciseupan
Ciseureuh
Ciseureuhtalang
Situawi
Aituawipasir
Kalurahan Karamat
Babakankaramat
Babakanbandung
Karamatrandu
Karama
Kopeng
Lembursitu
Kalurahan Sriwidari
Kampungbaruskip
Kampungbelakang
Kutalebak
Kutapasir
Sriwidari
Rawasalak
Kalurahan Gunungpuyuh
Gunungpuyuh
Karangmuncang
Kampungdamri
Kampungbelpas
Kotaparis
Lembursitu
Talun
Tegalpari
III. Kacamatan Lembursitu
Kalurahan Cikundul

Cibodas
Cicadashilir
Cikundulhilir
Cikundulgirang
Cipanas
Ciwangi
Rawagede
Tegaljambu
Caringin
Limusnunggal
Babakanbaru
Joglo
Kampungbaru
Kapitan
Kalurahan Cipanengah
Cipanengah
Situgede
Tegalaya
Kadulawang
Pangkalan
Santiong
Kalurahan Sindangsari
Cipanengah
Parigi
Rawabungur
Lemburpasir
Sindangsari
Sukawarna
Kalurahan Situmekar
Cipanenaghhilir
Leuwiheulang
Parigi
Tegaljambu
Jeruknyelap
Kadulawang
Loacopong
Bangsanaya
Kibitai
Malingping
Pangkalan
Kalurahan Lembursitu
Lembursitu
Salagedang
Selakaso
Amarayah
Kampungtipar
Lembursitu
Warungkalapa
IV.Kacamatan Warudoyong
Kalurahan Sukakarya

Bantarpanjang
Cigunung
Cijambe
Cikareo
Cipeundeuy
Kubang
Rancakadu
Bobojong
Gugunungan
Kebonjati
Kebonmanggu
Tegalwangi
Caringinngumbang
Jabon
Babakan
Kampungrawa
Raweuy
Kalurahan Benteng
Nagrak
Nyomplong
Babakansirna
Benteng
Bentengbabakan
Benteng
Kalurahan Dayeuhluhur
Cibalung
Cibarongbok
Cibungur
Ciendog
Ciigadog
Cikapek
Cikareo
Cikujang
Cipanengahmuara
Sawahbera
Koleberes
Salaeurih
Babakanpeundeuy
Dayeuhluhur
Sukasari
Liungtutut
Kalurahan Nyomplong
Ciwangi
Parigi
Nagrak
Nyomplong
Kaum
Odeon
Pabuaran
Pajagalan
Kalurahan Warudoyong
Warudoyong
Dayeuhluhur
V. Kacamatan Cibeureum
Kalurahan Cibeureumhilir

Ciandam
Cibitung
Cibeureum
Nanggeleng
Selaater
Selaawi
Babakanlimusnunggal
Kampungbaru
Kampungtegal
Kekenceng
Ngaweng
Sudajaya
Kalurahan Babakan
Cibeureum
Cikaret
Rancakadu
Sungapan
Kebonkalapa
Bungbulang
Gebang
Salaeurih
Selagombong
Selakaso
Babakan
Liungtutut
Sindangresmi
Sukamanah
Kalurahan Limusnunggal
Cibungur
Ciseupan
Gunungkarang
Legokbitung
Loasari
Limusnunggal
Liungtutut
Kalurahan Sindangpalay
Cibugur
Cibuntu
Rancakadu
Rancakadulegok
Babakansindangpalay
Kampunglegok
Sindangpalay
Sindangresmi
VI. Kacamatan Citamiang
Kalurahan Nangeleng

Nangeleng
Babakanbandung
Babakannangeleng
Babakansanur
Nangeleng
Kalurahan Cikondang
Kebonkawung
Kampungbaru
Liobabakan
Liosanta
Cikondang
Cipoho
Cipohobabakan
Kalurahan Citamiang
Citamiang
Sawahlega
Babakancaringin
Babakanempang
Babakanendah
Citamiang
Kampungbaru
Kalurahan Tipar
Cisarua
Tipar
Kebonkawung
Kalurahan Gedongpanjang
Tonjong
Lamping
Pasirdongke
Tanjakanasem
Babakankuta
Gedongpanjang
Gempar
Kampungbaru
VII. Kacamatan Baros
Kalurahan Jayamekar

Cicadas
Cicadasgirang
Ciwaringin
Curuggelar
Téspong
Babakanneglasari
Pangkalan
Kalurahan Jayaraksa
Cikeong
Cipetir
Cipeujeuh
Amris permai
Jagaraksa
Kampungtugu
Sudajaya
Kalurahan Baros
Cipeujeuhpeuntas
Ciwalen
Tanjung
Babakan
Nanggela
Sukamaju
Sukasari
Kalurahan Sudajayahilir
Tegalpadul
Balandongan
Begeg
Lioasem
Pangkalan

16 Februari 2009

Toponimi Kota Sukabumi

Wangengan Toponimi

Élmu nu miboga objek panalungtiakn ngeunaan ngaran, dina hal ieu nya éta toponimi atawa élmu atawa studi ngeunaan kasangtukang jeung wangun tina ngaran diri, atawa oge aktivitas atawa proses méré ngaran.

Prosés Manusa dina Méré Ngaran Kana Hiji Tempat
“Nalika manusa gubrag ka alam dunya, properti anu munggaran dibéré ku kolotna nya éta “ngaran diri” (antroponim), sabab ngaliwatan ieu ngaran, mimiti kawangun hiji paguneman anu ngaruntuy antara anak jeung kolotna satungtung hirupna. Properti ka dua anu satuluyna nyantél kana antroponim nya éta, “tempat gumelar”.”( Jacub Rais Guru besar Emeritus ITB).Properti anu kadua bakal tetep nyantél kamana waé inditna éta jalma sabab hiji jalma mo leupas tina ngaran tempat padumukanana, kamana waé inditna jeung kamana waé lalampahanana tangtu ngaran tempat jadi identitas anu teu bisa dileupaskeun, kiwari ngaran tempat jadi identitas anu nyantél dina KTP, SIM, mérek ngaran kadaharan, baju, malahan mah nepi ka padung kuburan ngaran tempat tetep milu nyarengan.

Nalika manusa nyicingan hiji tempat di alam dunya, atawa ngabukbak lahan pikeun padumukan, sacara teu langsung manusa ngalakukeun komunikasi jeung alam disabudeureunana, ngaliwatan méré ngaran ka sakumna unsur rupabumi, kayaning méré ngaran kana susukan, tegal, gunung, lembah, pulo, teluk, sagara, selat, jst. Salian ti éta, manusa ogé méré ngaran kana tempat padumukanana, kayaning ngaran babakan, kampung, kampung, désa nepi ka ngaran kota. Manusa méré ngaran kana rupabumi atawa kana hiji tempat tangtu miboga udagan nya éta pikeun ciri jeung salaku sarana komunikasi jeun papada jalma. Cindekna ngaran-ngaran tempat tangtu patula-patali sarta teu bisa dileupaskeun jeung sajarah anu nyampak di éta patempatan. 

Ieu hal luyu jeung pamandegan Bahtiar (2007:1) anu nétélakeun yén. “Ngaran géografi kayaning ngaran wahangan, tegal, gunung, lebak, pulo, teluk, sagara, selat, désa/kampung, jst Hal éta miboga tujuan pikeun méré udagan sarta pikeun lumangsungna komunikasi disabudereun masarakat. Ngaran wewengkon méré hiji cicirén kana lalampahan hirup masarakatna sarta lumangsungna sajarah di éta patempatan.” 

Haji Hasan Mustapa dina Ajip Rosidi (1989: 361) urang Sunda ngukuhan pisan kana babasan (cacandran), sakumaha ditétélakeun yén.
“Ngaran tempat-tempat wahangan-wahangan néangan sabab anu gampang tina tatangkalan atawa tina kapercayaan, saperti: Ciawi, Citamiang, Cimindi, Cihampelas. Pangkuatna lamun ngaran tangkal anu aya di sirah cai tina kapercayaan, saperti: Citarum, Ciguriang sakur anu jadi patilasan pantun. Kitu deui pasir-pasir gunung-gunung, legok-legok, lalandihanana numutkeun rupa atawa patilasan dongéng-dongéng, terkajeungg sabab aya tangkal anu kongas, saperti Pasir ipis, Pasir halang, gunung Parahu, gunung Malabar. Réa kampung anu nelah ku tatangkalan, saperti Kelapa Dua, Selajambé, Selacau, Bojongloa, Jeunggdeur, Baros, Caringin, Kiara euyeuh, Kiara condong, Kiara payung. Naék deui panglandi ku ngaran ti nu boga kana sato kumaha ngeunahna, saperti hayam adu: Si Uler, Si Éngang. Domba adu, kuda adu, sagala nu dipiara sapi munding sok dilandi nu tangtu. Terkajeungg bubuahan, pakarangan, situ, sawah, sok dilandi meunang anu boga”.

Aspék nu Nyampak dina Ngaran Tempat
1. Aspek Hidrologis
Aspék hidologis, nya éta méré ngaran tempat anu dikasangtukangan ku wujudna cai anu kamalir atawa cai anu cicing dina hiji tempat.
Aspék hidrologis kabagi kana dua, nya éta.
a. Aspék hidrologis anu aya patalina jeung pola linear, contona ngaran Sungapan. Éta ngaran tempat kapangaaruhan tina kajadina alam sacara aspék hidrologis anu hartina sarua jeung hulu cai (springs); 
b. Aspék hidrologis ku cara ngagabungkeun (aspek hidrologis jeung apsék séjén anu mangrupa istilah-istilah) Contohnya: Cikolé, Cicadas.

2. Aspek Morfogéologis
Ngaran tempat dumasar kana aspék morfogéologis nya éta méré ngaran kana hiji tempat dumasar kana wangun kaayaan alam. Kayaning Lamping, Nagrak, Nangeleng, jsb.

3. Aspek Biologis
Ngaran tempat dumasar kana aspék biologis nya éta méré ngaran kana hiji tempat dumasar kana kaayan alam (sistem ékologis) anu aya disabudeureunana, kayaning Baros (Sukabumi).

4. Aspek Sosial
Ngaran tempat anu dumasar kana aspék sosial nya éta méré ngaran kana hiji tempat dumasar kana kayaan sosial masarakat disabudeureunana. Kayaning kampung Balandongan.

Ngaran Kampung di Kota Sukabumi

Kota Sukabumi miboga 7 kacamatan, anu ngawengku 33 kalurahan sarta 200 leuwih kampung. Anu kapanggih dilapangan, kampung di Kota Sukabumi aya 203 ngaran kampung. Sakitu téh teu ka asup kampung anu ngarana dumasar arah angin. Samodél conto, Kampung Bénténg kabagi dumasar arah angin, aya Bénténg Kidul, Bénténg, Bénténg Tengah. Kampung anu miboga ngaran kitu dianggap jeung kaasup Bénténg wungkul.
Ngaran kampung anu aya di Kota Sukabumi, dikelompokeun dumasar aspék hidrologi, morfogéologis, biologis jeung sosial, di antarana waé.
1. Aya 69 (34%) kampung anu ngarana kaasup aspék hidrologis, nya éta di 28 kalurahan tina 33 kalurahan di 7 kacamatan sa-Kota Sukabumi. 
2. Aya 28 (13,8%) kampung anu ngarana kaasup kana aspék morfogéologis, nya éta aya di 20 kalurahn tina 33 kalurahan di 7 kacamatan sa-Kota Sukabumi.
3. Aya 23 (11,3%) kampung anu ngarana kaasup kana aspék biologis, nya éta aya di 14 kalurahan tina 33 kalurahan, sarta aya di 5 kacamatan tina 7 Kacamatan sa-Kota Sukabumi
4. Aya 83 (40,9%) kampung anu ngarana kaasup kana aspék sosial, nya éta aya di 31 kalurahan tina 33 kalurahan di 7 kacamatan sa-Kota Sukabumi.

Di Kota Sukabumi loba kampung anu ngarana diganti atawa kasilep ku ayana wanguan PERUM anu sakapeung milu mangaruhan kana ngaran tempat disabudeureunana.Kampung anu ngarana dirobah, nya éta:
1. Kampung Begég jadi Sukawarna, Kampung Cebék jadi Sindangsari anu ayana di Kalurahan Sindangsari,Kacamatan Lembursitu.
2. Kampung Nengéng jadi sukamaju, Kampung Jubleg jadi Sukasari anu ayana di Kalurahan Baros, Kacamatan Baros.
3. Kampung Tegalpadul jadi Tegalwangi anu ayana di Kalurahan Sukakarya, Kacamatan Warudoyong.
4. Kampung Nyangegeng jadi Waringin, ayana di Kalurahan Jayamekar, Kacamatan Baros.
5. Kampung Sindangbaeud jadi Sindangresmi, Kampung Ceger jadi Sukamanah anu ayana di Kalurahan Babakan, Kacamatan Cibeureum.

H a t u r N u h u n

Sukabumi

Numutkeun katerangan ngaran Kota Sukabumi asalna tina basa Sunda, nya éta tina kecap Suka-Bumén. Kecap suka dina basa Sansekerta mibanda harti “resep”, sedengkeun kecap bumén mibanda harti “imah”. Baheula ieu tempat miboga alam anu resik jeung hawa anu tiis, sabab deukeut Gunung Gedé jeung Gunung Pangrango. Cai curcor ngagolontor tina unggal susukan, sawah héjo ngeploh, ngaplak teu kagaringan, éstuning matak pikabetaheun anu cicing matak kabita keur nu nyimpang. Batur anu ngumbara jeung ngababakan di ieu tempat ngarasa betah jeung teu hayang balik deui ka kampungna, sabab resep/suka bumén-bumén atawa betah, anu atukna anak incuan di ieu tempat. Baheula anu anu daratang ka ieu tempat, jul-jol ti mana-mana, ti Kuningan, Sumedang, Garut, Subang, Cianjur jst.

Ngaran Sukabumi mimiti digunakeun dina taun 1815. Baheula, ieu tempat ngagunakeun ngaran Gunungparang puseur dayeuhna Cikolé. Ngaran ieu tempat di usulkeun ku Kepala Daérah bangsa Indonésia ka Pamaréntahan Kompeni ngaliwatan saurang administrator Bangsa Walanda anu aya di Sukabumi, nya éta Andries Dewilde. Wewengkon Sukabumi ti taun 1815-1921 kaasup kana salah sahiji Afdeling Kabupatén Cianjur, anu statusna Kabupatén Sukabumi.

Ngaran sukabumi kawangun jeung dikasangtukangan ku aspek sosial. Aya 83 (40,9%) kampung nu ngarana kaasup kana aspék sosial dari 208 nama kampung, nyaeta ayana di 31 kalurahan tii 33 kalurahan di 7 kacamatan sa-Kota Sukabumi, Agung Priyaguna (2008: 48)

Dina W. Basil Worsfold (1893: 74) ngaran Soekaboemi berarti "tempat yang menyenangkan," dan kota ini adalah pusat tanaman bunga di Jawa. Dengan komoditas utamanya yaitu perkebunan teh, kina, karet dan kopi.

Sedengkeun dina buku Java The Wonderland karangan Camille J , Ehrenf els. “Soekaboemi, yang berarti "tempat yang indah", terletak sekitar 650 meter di atas permukaan laut, memiliki suhu rata-rata 75 'Fahrenheit, sebuah lovely iklim, dan klub yang indah. Ia adalah tempat yang sangat baik untuk beristirahat setelah begitu banyak perjalanan.

Salian ti eta ngaran Soekaboemi oge pernah digunakeun ku Walanda pikeun ngaran kapal. Kapal nu dipimilik ku Koninklijke Rotterdamsche Lloyd NV (W Ruys & Zonen) dijieun dina taun 1923. Kemampuh mawa beurat 7.051 ton. Mangsa Perang Dunia II, kapal sekutu Inggris jeung Walanda ngalakukeun konvoi. Dina ping, 27 Desember 1942 jam 03.10, Soekaboemi diserang jeung ancur di bagéan hareup. Nu lobana 70 panumpang bisa disalametkeun. Dina jam 19.37, Soekaboemi tilelep di sabudeureun Laut Atlantik. (ynt)

Dina abad ka -18, Priangan aya dina pangawasa Walanda, wewengkon sukabumi dimekarkeun jadi hiji daerah kalayan komoditas utamana nya étu enteh jeung kopi. Patali jeung éta hal, Walanda méré idin ka sababaraha urang asing pikeun asup jeung cicing di wewengkon Sukabumi, kaasup masarakat etnis Cina atawa Tionghoa. Dina taun 1870, ngaliwatan kaputusan Agraria, dikaluarkeun hiji kawijakan ekonomi nu miboga udagan pikeun ngawatesanan gerak lengkah ekonomi masarakat etnis Cina. Satuluyna dina taun 1872, masarakat etnis Cina diidinkeun asup ka wewengkon Sukabumi kalayan tapel wates cicingna dipuseur dayeuh. Hal kasebut pikeun ngontrol ekonomi masarakat Cina pangpangna nalika mangsana nyokot pajak. 

Dina taun 1882 diwangun rel kareta api nu ngahubungkeun Sukabumi jeung Bogor ogé Jakarta, dimekarkeunana infrastuktur nya éta pikeun ngarojong fasilitas di wewengkon Sukabumi. Dina buku sajarah ngeunaan Kereta Setan taun 1920 dina basa Walanda, saurang wartawan De Locomotief, koran terbitan Semarang. Inyana nuliskeun ngeunaan pemecahan rekor kecepatan Batavia-Soerabaja ngaliwatan jalur Buitenzorg (Bogor)-Tjibadak-Soekaboemi-Tjiandjoer-Bandoeng. Lalampahan éta henteu ngaliwatan jalur Puncak. Nilik kana éta pamandegan, Djoko ngajéntrékeun, jalan ka Sukabumi ti Buitenzorg diwangun taun 1813 nalika Thomas Stamford Raffles jeneng jadi Letnan Gubernur Jenderal salaku wawakil takhta Kerajaan Inggris. Numutkeun inyana, éta bukti bisa kapanggih dina tulisan F De Haan ngeunaan Preanger Stelsel. Mangsa harita Raffles saluyu jeung tarekah pikeun ningkatkeun kas pendapatan negara kucara ngalarapkeun landrente, nya éta nyewakeun tanah pikeun perkebunan (Iwan Santosa)

Dina taun 1882 loba urang Erofa anu daratang ka Sukabumi. Dina taun 1905 urang Erofa jumlahna 600 urang sarta dina taun 1930 urang Erofa di Sukabumi nepi ka miboga jumlah 2259 jiwa. Tan Giok Lan (1963: 12-18). Mangsa harita, Walanda ngajadikeun Sukabumi pikeun tempat padukukan utamana pikeun arinyana anu miboga perkebunan. Ngan aya oge masarakat Walanda nu cicing di tempat perkebunan nya éta dicekelna ku administrator komersial karyawan atawa pagawé perkebunan.

Ku mingkin ningkatna perkebunan karet dina awal taun abad ke-20. Sukabumi jadi hiji daerah anu penting jeung puseur komersial nu pangpentingna pikeun zona perkebunan di sakumna pulo Jawa. Dina taun 1914 Pamaréntahan Hindia Walanda ngajadikeun Kota Sukabumi salaku “Burgerlijk Bestuur” anu katelahna “Gemeenteraad Van Sukabumi”, ieu hal dikasangtukangan ku réana urang Walanda anu dumuk di Kota Sukabumi, pakasabanana salaku anu miboga perkebunan-perkebunan anu ayana di béh kidul, kalér Kota Sukabumi (kabupatén). Dina sasih méi 1926, Sukabumi di tetepkeun jadi Daérah anu mandiri (otonom), sarta dina taun anu sarua ogé “Burgemeester” nya éta Mr GF. Rambonnet diangkat jadi bupatina.

1. Gemeente Soekaboemi Tahun 1914-1942,
2. Soekaboemi SHI Tahun 1942-1945,
3. Kota Kecil Sukabumi Undang-undang No. 17 Tahun 1950,
4. Kota Praja Sukabumi Undang-undang No. 1 Tahun 1957,
5. Kotamadya Sukabumi Undang-undang No. 18 Tahun 1965,
6. Kotamadya Daerah Tingkat II Sukabumi Undang-undang No. 5 Tahun 1974,
7. Kota Sukabumi Undang-undang No. 22 tahun 1999, UU No 32 Tahun 2003

Kota Sukabumi ayana di béh selatan tengah Jawa Barat dina koordinat 106o 45’ 10’’ Bujur Timur, 6o 49’ 29’’ Lintang Selatan dan 6o 50’ 44’’ Lintang Selatan, ayana dina tutugan Gunung Gedé jeung Gunung Pangrango anu miboga luhurna 584 m di luhureun beungeut laut, jeung suhu maksimum 29 oC anu miboga jarak 120 Km ti Puseur Dayeuh Nagara (Jakarta) sarta 96 Km ti Puseur Dayeuh Propinsi (Bandung). Kota Sukabumi mibanda wilayah anu legana 4.800,231 Ha. Kalawan wates béh kalér, nya éta Kacamatan Cisaat jeung Kacamatan Sukabumi, béh kidul jeung Kacamatan Nyalindung Kabupatén Sukabumi, béh kulon jeung Kacamatan Cisaat Kabupatén Sukabumi, Béh wétan jeung Kacamatan Sukaraja Kabupatén Sukabumi.

Kota Sukabumi ngawengku 7 Kacamatan sarta 33 Kalurahan di jerona, di antarana nya éta:
1. Kacamatan Baros anu ngawengku 4 Kalurahan, nya éta Baros, Sudajayahilir, Jayamekar, Jayaraksa.
2. Kacamatan Lembursitu anu ngawengku 5 Kalurahan, nya éta Lembursitu, Situmekar, Cipanengah, Cikundul, Sindangsari.
3. Kacamatan Cibeureum anu ngawengku 4 Kalurahan, nya éta Sindangpalay, Limusnunggal, Babakan, Cibeureumhilir.
4. Kacamatan Cikolé anu ngawengku 6 Kalurahan, nya éta Cikolé, Gunungparang, Selabatu, Cisarua, Kebonjati, Subangjaya).
5. Kacamatan Warudoyong anu ngawengku 5 Kalurahan, nya éta Warudoyong, Dayeuhluhur, Nyomplong, Bénténg, Sukakarya.
6. Kacamatan Gunungpuyuh anu ngawengku 4 Kalurahan, nya éta Gunungpuyuh, Karangtengah, Sriwidari, Karamat.
7. Kacamatan Citamiang anu ngawengku 5 Kalurahan, nya éta Citamiang, Cikondang, Gedongpanjang, Nangeléng, Tipar.

Bangunan Sukabumi Baheula



1. Bupati Rumah (kaboepaten), sebelumnya Resident House.
2. Rumah penduduk, rumah dokter.
3. Rumah walikota di Societietsweg
4. Kantor kependudukan. Ke atas ke polisi dan kantor kepentingan negara.
5. Kantor Polisi
6. Gereja Protestan
7. Mesigit

8. Gereja Katolik
9. Kantor G.E.B.E.O. (electricitritsbedrijf)
10. Masyarakat Soekamanah
11. Apotek Gedeh
12. Stasiun Soekaboemi
13. Cuaca setempat Brad Barracks
14. Kantor gemeenrewerken
15. Kantor irigasi
16. Kantor propinsi air
17. Sekolah Zesters Ursulien
18. Sekolah budaya, kemudian di tahun berturut-turut IMIW dan pertanian
19. R.K. Rumah sakit Lidwina
20. Kolam renang Prana
21. Grand Hotel Selabatoe
22. Sekolah polisi
23. Countess of Linburg Stirum Sekolah
24. Pabrik Saripetojo
25. Lapangan Barracks Polisi
26. Soekaboemisch mengajar Gestich, girl rumah
27. Soekaboemisch mengajar jongenshuish
28. Hotel Tjipelang
29. Tanah Council
30. Kantor Rumah Gouvenements
31. Huize Schuttevaer
32. Town Hall
33. Pertama Sekolah Euopese rendah
34. Sekolah Wilhelmina
35. Sekolah Mulo Kristen
36. Kantor Telepon
37. Kantooe dari Upper rimbawan
38. Victoria Park
39. Hotel Victoria
40. Flora Sinema
41. Machinefabriek Braat
42. Sekolah Holland pedalaman
43. Klenteng (Cina)
44. Gudang Garam
45. Anak Holiday Colony
46. Princes Julianaschool
47. Pasar
48. Kota Abottoir
49. Sekolah Belanda-Cina
50. Percetakan Sukabumi
51. B.P.M Empacement
52. Kantor Regenschaps
53. Gevagenis
54. Elita bioscop
55. Capitol
56. Kantor Pos
57. Kredit Bank
58. Sekolah Taman Siswa
59. Asrama Rumah Sakit
60. Soekaboemi Machinefabriek, constuctiewerkplaats Otto & Rottke

Sumber dari buku karangan J. M. Knaud “Herinneringen Aan Soekaboemi” yang di miliki oleh Wa Mamat Sasmita yaitu pemili Rumah Baca Buku Sunda dan pengiat budaya Sunda yang berada di Kiaracondong Bandung.